PTSD (lęk po wydarzeniu traumatycznym)

Epidemiologia PTSD

Zdarzenia traumatyczne nie są rzadkością. 50-70% ludzi ma za sobą bolesne, druzgocące doświadczenie związane z zagrożeniem życia, zdrowia czy fizycznej nienaruszalności własnej lub innego człowieka. Kryteria diagnostyczne DSM 5 mówią o przeżyciu, byciu świadkiem lub skonfrontowaniu ze zdarzeniem lub zdarzeniami traumatycznymi. To bardzo istotne, ponieważ w obiegowej opinii PTSD to przypadłość zarezerwowana dla żołnierzy wracających z misji wojennych.

PTSD dotyczy blisko co dziesiątej osoby po przeżytej traumie

Część ludzi w sposób naturalny w ciągu ok 3 miesięcy po zdarzeniu dochodzi do równowagi psychicznej. 7-9% osób pozostaje natomiast z mocnym piętnem wydarzenia zagrażającego. Co o tym decyduje? Prawdopodobnie szczególne uwrażliwienie temperamentne, w wyniku którego finalnie nie dochodzi do samoistnej habituacji i zaburzenie stresowe pourazowe determinuje i niszczy codzienność.

Diagnoza PTSD

Kryteria PTSD wg. DSM-5:

1. Osoba przeżyła traumatyczne doświadczenie, jeśli wystąpiły obydwa z poniższych kryteriów:
   1. dana osoba przeżyła, była świadkiem lub została skonfrontowana ze zdarzeniem lub zdarzeniami związanymi z rzeczywistą śmiercią lub zagrożeniem życia bądź poważnym zranieniem, zagrożeniem fizycznej integralności własnej czy innych ludzi;
   2. reakcja tej osoby obejmowała intensywny strach, poczucie bezradności lub zgrozy
2. Obecność przynajmniej jednego objawu intruzji związanego z wydarzeniem traumatycznym, który pojawił się po wydarzeniu traumatycznym
   1. powracające niechciane, intruzywne i stresujące wspomnienia traumatycznego zdarzenia
   2. powracające, dręczące sny, których treść lub nacechowanie emocjonalne są związane z traumatycznym/i zdarzeniem/ami.
   3. reakcje dysocjacyjne (np. przebłyski wspomnień), w czasie których osoba czuje się lub zachowuje, jakby traumatyczne zdarzenie/a znów miało/y miejsce. (Reakcje te można rozpatrywać na kontinuum z najbardziej ekstremalnym nasileniem polegającym na utracie orientacji w otaczającej rzeczywistości).
   4. silny lub przedłużający się stres psychologiczny w przypadku ekspozycji na wewnętrzne lub zewnętrzne sygnały symbolizujące bądź przypominające jakiś aspekt traumatycznego zdarzenia.
   5. silne reakcje fizjologiczne na wewnętrzne lub zewnętrzne bodźce symbolizujące lub przypominające
3. Uporczywe unikanie bodźców związanych z traumą, które pojawiło się po wydarzeniu traumatycznym, przejawiające się jednym lub obydwoma poniższymi objawami:
   1. unikanie lub usiłowanie uniknięcia przykrych wspomnień, myśli lub uczuć dotyczących traumatycznego/ych wydarzenia/ń albo ściśle z nim/i związanych.
   2. unikanie lub usiłowanie uniknięcia zewnętrznych bodźców przypominających wydarzenie (ludzi, miejsc, rozmów, czynności, przedmiotów, sytuacji), które wzbudzają przykre wspomnienia, myśli lub uczucia o traumatycznym/ch wydarzeniu/ach lub są ściśle z nim/i związane.
4. Negatywne zmiany w sferze poznawczej i emocjonalnej, które pojawiły się lub nasiliły, pogorszyły po wydarzeniu traumatycznym, przejawiające się co najmniej dwoma z poniższych objawów:
   1. niemożność przypomnienia sobie ważnych aspektów traumatycznego/ych wydarzenia/ń (zazwyczaj wiążące się z amnezją dysocjacyjną, a nie z urazem głowy, spożyciem alkoholu lub użyciem narkotyków)
   2. utrwalone i przesadne negatywne przekonania dotyczące siebie, innych ludzi lub świata (np. "jestem złym człowiekiem", "nikomu nie można ufać", "świat jest absolutnie niebezpieczny" czy "mój układ nerwowy jest kompletnie zrujnowany")
   3. utrwalony i zniekształcony sposób myślenia o przyczynach lub konsekwencjach traumatycznego/ych wydarzenia/ń, który prowadzi do obwiniania siebie lub innych osób.
   4. utrwalony, negatywny stan emocjonalny (np. strach, przerażenie, złość, poczucie winy lub wstydu)
   5. wyraźne ograniczone zainteresowanie lub udział w ważnych aktywnościach.
   6. poczucie oddalenia od innych ludzi lub wyobcowania
   7. uporczywa niezdolność do przeżywania pozytywnych uczuć (np. niezdolność do odczuwania szczęścia, zadowolenia lub miłości)
5. Wyraźne zmiany we wzbudzeniu i reaktywności związane z wydarzeniem/ami traumatycznym/i, które zaczęły się lub nasiliły po tym wydarzeniu, w postaci co najmniej dwóch z poniżej wymienionych:
   1. drażliwość lub wybuchy złości.
   2. zachowania ryzykanckie lub autodestrukcyjne
   3. wzmożona czujność
   4. nadmiernie silna reakcja na niespodziewane bodźce
   5. trudności z koncentracją
   6. trudności z zasypianiem lub snem

Leczenie PTSD (online)

W przypadku PTSD leczenie farmakologiczne nie jest leczeniem pierwszego wyboru. I tylko jeśli nie ma możliwości zastosowania psychoterapii, zaleca się stosowanie leków.

Gdy objawy PTSD trwają dłużej niż miesiąc, osoby cierpiące na PTSD powinny skorzystać z psychoterapii w nurcie poznawczo - behawioralnym lub terapii EMDR (polegającej z desensytyzacji i ponownym przetwarzaniu bodźców za pomocą ruchów gałek ocznych).

Psychoterapeuci Pracowni PsychoMotywacji prowadzą terapię PTSD online w oparciu o nurt poznawczo -behawioralny, który posiada kilka bardzo skutecznych, gruntownie przebadanych protokołów leczenia PTSD (np.: przedłużoną ekspozycję czy terapię przetwarzania poznawczego). Ich efektywność jest bardzo wysoka i dochodzi do 70-80%.

Poniżej kilka słów o metodzie przedłużonej ekspozycji, którą stosujemy podczas sesji online:

• 12-15 silnie ustrukturalizowanych spotkań terapeutycznych przez Skype'a
• sesje online są dłuższe niż standardowo, pojedyncze spotkanie z psychologiem online trwa 90 minut
• terapia PTSD online bazuje na:
  • dwóch rodzajach ekspozycji na dyskomfortowe związane z traumą sytuacje (odbywających się w bezpiecznych dla pacjenta warunkach i przy pełnym wsparciu ze strony psychoterapeuty),
  • przetwarzaniu i omawianiu ekspozycji,
  • technice oddechowej zmniejszającej lęk i napięcie.

Celem prowadzonej przez nas metodą przedłużonej ekspozycji terapii PTSD online jest:

• wzmocnienie kompetencji i umiejętności pacjenta związanych z radzeniem sobie w sytuacjach, kiedy odczuwa silny lęk,
• odzyskanie przez pacjenta kontroli nad swoimi reakcjami i życiem,
• wzmocnienie u pacjenta pewności siebie,
• uporządkowanie i przetworzenie traumatycznych wspomnień,
• zrozumienie różnicy między pamiętaniem o traumie a ponownym jej doświadczaniem,
• habituacja - oswojenie ze wspomnieniami oraz aktualnymi sytuacjami zlinkowanymi z traumą i wywołującymi lęk,
• rezygnacja z nawyku łagodzenia niepokoju i lęku poprzez unikanie sytuacji wywołujących takie uczucia.

Literatura

• Foa, E.B., Hembree, E.A., Olasov Rothbaum, B.(2013). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD - podręcznik terapeuty. Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Gdańsk: GWP Wydawnictwo
• Barańczuk, U.,(2014). Temperament i objawy Stresowego Zaburzenia Pourazowego (PTSD) a strategie poznawczej regulacji nastroju pozytywnego i negatywnego, Rozprawa Doktorska na kierunku Psychologia w zakresie Psychologii Różnic Indywidualnych. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii
• Popiel, A. (2015). PTSD Pourazowe zaburzenie stresowe - dlaczego warto leczyć? Psychiatria po Dyplomie Medical Tribune https://www.researchgate.net/publication/285228452_PTSD_Pourazowe_zaburzenie_stresowe_-_dlaczego_warto_leczyc
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
• Morrison, J. (2016). DSM 5- bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicysty. Tłum Robert Andruszko. Kraków; Wydawnictwo UJ.