Epidemiologia PTSD
Zdarzenia traumatyczne nie są rzadkością. 50-70% ludzi ma za sobą bolesne, druzgocące doświadczenie związane z zagrożeniem życia, zdrowia czy fizycznej nienaruszalności własnej lub innego człowieka. Kryteria diagnostyczne DSM 5 mówią o przeżyciu, byciu świadkiem lub skonfrontowaniu ze zdarzeniem lub zdarzeniami traumatycznymi. To bardzo istotne, ponieważ w obiegowej opinii PTSD to przypadłość zarezerwowana dla żołnierzy wracających z misji wojennych.
PTSD dotyczy blisko co dziesiątej osoby po przeżytej traumie
Część ludzi w sposób naturalny w ciągu ok 3 miesięcy po zdarzeniu dochodzi do równowagi psychicznej. 7-9% osób pozostaje natomiast z mocnym piętnem wydarzenia zagrażającego. Co o tym decyduje? Prawdopodobnie szczególne uwrażliwienie temperamentne, w wyniku którego finalnie nie dochodzi do samoistnej habituacji i zaburzenie stresowe pourazowe determinuje i niszczy codzienność.
Diagnoza PTSD
Kryteria PTSD wg. DSM-5:
- Osoba przeżyła traumatyczne doświadczenie, jeśli wystąpiły obydwa z poniższych kryteriów:
- dana osoba przeżyła, była świadkiem lub została skonfrontowana ze zdarzeniem lub zdarzeniami związanymi z rzeczywistą śmiercią lub zagrożeniem życia bądź poważnym zranieniem, zagrożeniem fizycznej integralności własnej czy innych ludzi;
- reakcja tej osoby obejmowała intensywny strach, poczucie bezradności lub zgrozy
- Obecność przynajmniej jednego objawu intruzji związanego z wydarzeniem traumatycznym, który pojawił się po wydarzeniu traumatycznym
- powracające niechciane, intruzywne i stresujące wspomnienia traumatycznego zdarzenia
- powracające, dręczące sny, których treść lub nacechowanie emocjonalne są związane z traumatycznym/i zdarzeniem/ami.
- reakcje dysocjacyjne (np. przebłyski wspomnień), w czasie których osoba czuje się lub zachowuje, jakby traumatyczne zdarzenie/a znów miało/y miejsce. (Reakcje te można rozpatrywać na kontinuum z najbardziej ekstremalnym nasileniem polegającym na utracie orientacji w otaczającej rzeczywistości).
- silny lub przedłużający się stres psychologiczny w przypadku ekspozycji na wewnętrzne lub zewnętrzne sygnały symbolizujące bądź przypominające jakiś aspekt traumatycznego zdarzenia.
- silne reakcje fizjologiczne na wewnętrzne lub zewnętrzne bodźce symbolizujące lub przypominające
- Uporczywe unikanie bodźców związanych z traumą, które pojawiło się po wydarzeniu traumatycznym, przejawiające się jednym lub obydwoma poniższymi objawami:
- unikanie lub usiłowanie uniknięcia przykrych wspomnień, myśli lub uczuć dotyczących traumatycznego/ych wydarzenia/ń albo ściśle z nim/i związanych.
- unikanie lub usiłowanie uniknięcia zewnętrznych bodźców przypominających wydarzenie (ludzi, miejsc, rozmów, czynności, przedmiotów, sytuacji), które wzbudzają przykre wspomnienia, myśli lub uczucia o traumatycznym/ch wydarzeniu/ach lub są ściśle z nim/i związane.
- Negatywne zmiany w sferze poznawczej i emocjonalnej, które pojawiły się lub nasiliły, pogorszyły po wydarzeniu traumatycznym, przejawiające się co najmniej dwoma z poniższych objawów:
- niemożność przypomnienia sobie ważnych aspektów traumatycznego/ych wydarzenia/ń (zazwyczaj wiążące się z amnezją dysocjacyjną, a nie z urazem głowy, spożyciem alkoholu lub użyciem narkotyków)
- utrwalone i przesadne negatywne przekonania dotyczące siebie, innych ludzi lub świata (np. "jestem złym człowiekiem", "nikomu nie można ufać", "świat jest absolutnie niebezpieczny" czy "mój układ nerwowy jest kompletnie zrujnowany")
- utrwalony i zniekształcony sposób myślenia o przyczynach lub konsekwencjach traumatycznego/ych wydarzenia/ń, który prowadzi do obwiniania siebie lub innych osób.
- utrwalony, negatywny stan emocjonalny (np. strach, przerażenie, złość, poczucie winy lub wstydu)
- wyraźne ograniczone zainteresowanie lub udział w ważnych aktywnościach.
- poczucie oddalenia od innych ludzi lub wyobcowania
- uporczywa niezdolność do przeżywania pozytywnych uczuć (np. niezdolność do odczuwania szczęścia, zadowolenia lub miłości)
- Wyraźne zmiany we wzbudzeniu i reaktywności związane z wydarzeniem/ami traumatycznym/i, które zaczęły się lub nasiliły po tym wydarzeniu, w postaci co najmniej dwóch z poniżej wymienionych:
- drażliwość lub wybuchy złości.
- zachowania ryzykanckie lub autodestrukcyjne
- wzmożona czujność
- nadmiernie silna reakcja na niespodziewane bodźce
- trudności z koncentracją
- trudności z zasypianiem lub snem
Leczenie PTSD (online)
W przypadku PTSD leczenie farmakologiczne nie jest leczeniem pierwszego wyboru. I tylko jeśli nie ma możliwości zastosowania psychoterapii, zaleca się stosowanie leków.
Gdy objawy PTSD trwają dłużej niż miesiąc, osoby cierpiące na PTSD powinny skorzystać z psychoterapii w nurcie poznawczo - behawioralnym lub terapii EMDR (polegającej z desensytyzacji i ponownym przetwarzaniu bodźców za pomocą ruchów gałek ocznych).
Psychoterapeuci Pracowni PsychoMotywacji prowadzą terapię PTSD online w oparciu o nurt poznawczo -behawioralny, który posiada kilka bardzo skutecznych, gruntownie przebadanych protokołów leczenia PTSD (np.: przedłużoną ekspozycję czy terapię przetwarzania poznawczego). Ich efektywność jest bardzo wysoka i dochodzi do 70-80%.
Poniżej kilka słów o metodzie przedłużonej ekspozycji, którą stosujemy podczas sesji online:
- 12-15 silnie ustrukturalizowanych spotkań terapeutycznych przez Skype'a
- sesje online są dłuższe niż standardowo, pojedyncze spotkanie z psychologiem online trwa 90 minut
- terapia PTSD online bazuje na:
- dwóch rodzajach ekspozycji na dyskomfortowe związane z traumą sytuacje (odbywających się w bezpiecznych dla pacjenta warunkach i przy pełnym wsparciu ze strony psychoterapeuty),
- przetwarzaniu i omawianiu ekspozycji,
- technice oddechowej zmniejszającej lęk i napięcie.
Celem prowadzonej przez nas metodą przedłużonej ekspozycji terapii PTSD online jest:
- wzmocnienie kompetencji i umiejętności pacjenta związanych z radzeniem sobie w sytuacjach, kiedy odczuwa silny lęk,
- odzyskanie przez pacjenta kontroli nad swoimi reakcjami i życiem,
- wzmocnienie u pacjenta pewności siebie,
- uporządkowanie i przetworzenie traumatycznych wspomnień,
- zrozumienie różnicy między pamiętaniem o traumie a ponownym jej doświadczaniem,
- habituacja - oswojenie ze wspomnieniami oraz aktualnymi sytuacjami zlinkowanymi z traumą i wywołującymi lęk,
- rezygnacja z nawyku łagodzenia niepokoju i lęku poprzez unikanie sytuacji wywołujących takie uczucia.
Literatura
- Foa, E.B., Hembree, E.A., Olasov Rothbaum, B.(2013). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD - podręcznik terapeuty. Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Gdańsk: GWP Wydawnictwo
- Barańczuk, U.,(2014). Temperament i objawy Stresowego Zaburzenia Pourazowego (PTSD) a strategie poznawczej regulacji nastroju pozytywnego i negatywnego, Rozprawa Doktorska na kierunku Psychologia w zakresie Psychologii Różnic Indywidualnych. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii
- Popiel, A. (2015). PTSD Pourazowe zaburzenie stresowe - dlaczego warto leczyć? Psychiatria po Dyplomie Medical Tribune https://www.researchgate.net/publication/285228452_PTSD_Pourazowe_zaburzenie_stresowe_-_dlaczego_warto_leczyc
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
- Morrison, J. (2016). DSM 5- bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicysty. Tłum Robert Andruszko. Kraków; Wydawnictwo UJ.